نشست علمی «فرهنگ دانشگاهی و سواد آکادمیک» با سخنرانی دکتر نعمتالله فاضلی در دانشگاه بیرجند برگزار شد
به گزارش واحد رسانه و روابطعمومی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بیرجند، نشست علمی «فرهنگ دانشگاهی و سواد آکادمیک» روز یکشنبه 25 آبان ماه در سالن ولایت دانشگاه و با حضور کارکنان، اساتید و دانشجویان دانشگاههای استان برگزار شد. این برنامه با هدف تقویت فضای گفتمانی در دانشگاه، ترویج نگاه انتقادی و بازاندیشانه به فرهنگ دانشگاهی برگزار شد.
تأکید بر نقش دانشگاه در تربیت نسل جوان و ارتقای فرهنگ علمی
در آغاز این نشست، دکتر خامسان، ریاست دانشگاه با بیان مأموریت بنیادین محیطهای آکادمیک در تربیت نسل متفکر و مسئول، گفت:
«دانشگاه زمانی میتواند نقش واقعی خود را در جامعه ایفا کند که میزبان استادان صاحبنظر و ایدههای نو باشد؛ اندیشههایی که دانشگاه را به کانون تبلور خرد و فرهنگ تبدیل میکنند.» وی نقش استادان را در شکلگیری نگرش نسل جوان تعیینکننده دانست و افزود: «تربیت جوانانی عاشق سرزمین، باانگیزه و کارآمد، نیازمند کیفیت تعامل در کلاس درس، توجه به فرهنگ گفتوگو و همکاری بین دانشگاههای استان است.»
وی در ادامه با اشاره به تلاش همکاران دانشگاه و مجموعه معاونت فرهنگی و اجتماعی در برگزاری این نشستها گفت: «امید است با استمرار این برنامهها بتوانیم دین خود را نسبت به جامعه و کشور ادا کنیم و فضای علمی استان را پویاتر سازیم.»
دکتر نعمت الله فاضلی: فرهنگ؛ مفهومی پیچیده، مبهم و سرنوشتساز
در ادامه، دکتر نعمتالله فاضلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و انسانشناس برجسته، سخنرانی خود را با ابراز افتخار از حضور دوباره در دانشگاه بیرجند آغاز کرد و این دانشگاه را «یکی از قطبهای فرهنگ دانشگاهی کشور» نامید.وی با اشاره به تجربه موفق همایشهای گذشته، بر اهمیت توجه دانشگاه بیرجند به «فرهنگ دانشگاهی» تأکید کرد و گفت: «کلمه فرهنگ، برخلاف ظاهر معصوم و زیبا، در بطن خود پیچیدگیهای عمیق دارد. فرهنگ در تاریخ بشر هم سرچشمه تعالی بوده و هم زمینهساز انواع تبعیضها، نفاقها و آسیبها. هیچ ظلمی نیست که نقاب آن از جنس فرهنگ نباشد.»
سواد؛ مهارت نیست، یک زیست است
دکتر فاضلی با تأکید بر اینکه «سواد آکادمیک صرفاً دانش نیست، بلکه ظرفیت زیستن در مفاهیم است» افزود: «سواد به معنای توانایی تمرکز، دقت، فهم دیگری و توان زیستن در فضای مفهومی است. باسواد کسی است که جهان را با مفاهیم عمیقتر میبیند، نه کسی که صرفاً مدارک دانشگاهی دارد.» او با اشاره به دیدگاه متفکرانی چون برایان استریت،داریوش شایگان و .... بیان کرد: «سواد واقعی، پیوند انسان با تاریخ، جغرافیا و زبان است. انسان در سه خانه وجودی زندگی میکند: زمان، مکان و زبان؛ و دانشگاه جایی است که ما این سه خانه را میشناسیم.»
زبان؛ خانه وجود انسان
وی با تأکید بر جایگاه زبان در فرایند آکادمیک گفت:«به همان اندازه که در زبان مستقر میشویم، آکادمیک میشویم. هر رشته، زبان و گویش خاص خود را دارد و دانشگاه فضایی است برای خواندن، نوشتن، پرسیدن و کشف کرامات کلمات.» او افزود: «دانشگاه تنها محل تجمع ثروت، سواد و منابع نیست؛ مکانی است برای تمرین فرهیختگی، گفتوگو و زیستن در جهان مفاهیم.»
فرهنگ، دانشگاه و زیست انتقادی
دکتر فاضلی با تشریح مفهوم «زیست انتقادی» گفت: «تفکر انتقادی صرفاً دانستن قواعد نیست. همانطور که شناخت وزن و قافیه از کسی شاعر نمیسازد، حفظ روش تحقیق نیز از کسی محقق نمیسازد. تفکر انتقادی یعنی جهان را انتقادی زیستن و تجربه کردن.» وی با اشاره به دخالت سیاست در نهاد دانشگاه افزود: «هرجا سیاست در دانشگاه دخالت مستقیم کند، کیفیت آن فضای علمی کاهش مییابد. دانشگاه باید میدان آزاد تفکر باشد.»
سواد آهستگی؛ ضرورت امروز دانشگاه
یکی از محورهای مهم سخنرانی، «سواد آهستگی» بود. دکتر فاضلی گفت:«آدم باسواد، آدم آهسته است. کسی است که میتواند سالها روی یک موضوع فکر کند؛ کسی که برای نوشتن یک مقاله یا اندیشیدن به یک مفهوم عجله ندارد. دانشگاه جای پرورش صبر، دقت، حوصله و ژرفنگری است.» او افزود:
«هوش مصنوعی، با همه مزایای خود، گاهی فرآیند طبیعی فهم را کوتاه میکند، اما ما باید ارزش مسیر را دوباره کشف کنیم.»
دانشگاه؛ جایی برای خوانا، نویسا و پرسا شدن
دکتر فاضلی با اشاره به نقش دانشگاه در توسعه انسانی گفت: «سواد آکادمیک یعنی اینکه انسان بتواند دقیق ببیند، خوب بنویسد، خوب گوش کند و بتواند ابهام را تحمل کند. سؤال پرسیدن مهمتر از پاسخ یافتن است.» وی با نقل داستانی از مدارس قدیم، اهمیت فرآیند و تجربه زیسته را برجسته کرد و افزود: «مدرسهای که متفکران بزرگ تربیت میکند لزوماً امکانات ویژه ندارد؛ گاهی ارزش آن در "هیچ بودن" و تمرکز بر تجربه زیسته است.»
اهمیت فرهنگ دانشگاهی
در پایان، دکتر فاضلی دانشگاه را نهادی فرهنگی دانست و «سواد آکادمیک» را هسته مرکزی فرهنگ دانشگاهی معرفی کرد. وی گفت: «دانشگاه زمانی معنا دارد که انسانهایی در آن پرورش یابند که با مفاهیم زندگی کنند، بتوانند دیگران را بفهمند، جهان را بخوانند و پرسشگری را ادامه دهند.»
این نشست با پرسش و پاسخ حاضران و استقبال پرشور کارکنان و استادان دانشگاههای استان به پایان رسید.
