در هفتمین نشست از سلسله نشست های فرهنگ دانشگاهی، بی طرفی ارزشی مورد بررسی قرار گرفت
هفتمین نشست از سلسله نشست های فرهنگ دانشگاهی ، با حضور دکتر سراج زاده، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی برگزار شد. در ابتدای این نشست دکتر علی زنگوئی معاون فرهنگی و اجتماعی ضمن عرض خیرمقدم به حاضرین در نشست به رابطه بین دانش و ارزش اشاره کرد. وی در ادامه ضمن به بیان سه نظریه در این خصوص پرداخت.
در ادامه این نشست دکتر سراج زاده، سخنران این نشست ضمن بیان اهمیت موضوع بی‌طرفی ارزشی، گفت: فکر می‌کنم این مسئله یکی از مهم‌ترین هنجارها و ارزش‌هاست که در فضای آکادمیک باید موردبررسی قرار بگیرد . وی در خصوص فرهنگ دانشگاهی گفت: زمانی که از فرهنگ دانشگاهی صحبت می‌شود درواقع سخن از یکی از خرده‌فرهنگ‌های حرفه‌ای است. دانشگاه جدید یک محصول دنیای مدرن است که فرهنگ دانشگاهی هم عناصر آن از دنیای مدرن شکل‌گرفته است.آنچه که دانشگاه‌های مدرن را از مدل‌های سنتی آن جدا می‌کند درواقع تمایز یابی دانشگاه‌ها با آکادمی جدید هست.
دکتر سراج زاده در ادامه ضمن بیان این نکته که دانشگاه امروز درواقع پدیده‌ای متمایز هست به تشریح دانشگاه مدرن پرداخت.
وی خاطرنشان کرد: درواقع تمام دانشگاه‌ها از آن فرم ایده آل فاصله دارند. و از آن چیزی که ما به‌عنوان تیپ ایده آل در فرهنگ دانشگاهی از آن یاد می‌کنیم با چیزی که در واقعیت به‌عنوان تیپ انضمامی وجود دارد فاصله است. در دانشگاه‌ها ارزش و هنجاری که معرفی می‌شود با آنچه در واقعیت مشاهده می‌شود متفاوت است.
وی در خصوص تعریف هنجارها و ارزش‌های فرهنگ دانشگاهی گفت: بر اساس نظر جامعه شناسان، ما باید این هنجارها و ارزش‌ها را رعایت کنیم. وی در خصوص عام‌گرایی و اشتراک‌گذاری تولیدات علمی به‌عنوان یکی از هنجارهای فرهنگ دانشگاهی گفت: تولیدات علمی به همه‌جا تعلق دارند و به گروه و طایفه خاصی تعلق ندارند. وی تأکید کرد: دانشگاه در خصوص تولیداتش وابسته به جریانات خاص سیاسی نیستند و مبتنی بر جریانات عام هستند که تعلقات عام هم دارند. دکتر سراج زاده در خصوص بی‌طرفی و جانب‌دار نبودن اضافه کرد: در نظام‌های دانشگاهی و کنش‌های اکادمیک هیچ‌گونه جانبداری خاصی نباید وجود داشته باشد و دانشمند علمی باید این بی‌طرفی را بتواند رعایت کند. این دانشیار جامعه‌شناسی در خصوص شک سازمان‌یافته به‌عنوان یکی دیگر از مصادیق فرهنگ دانشگاهی و ارزش‌ها و هنجارهای دانشگاهی گفت: اصل در فعالیت‌های آکادمیک باید بدین‌صورت باشد که به تمام پژوهش‌های صورت گرفته قبل با نگاه انتقادی نگریسته شود.
دکتر سراج زاده در خصوص بی‌طرفی ارزشی به‌عنوان یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در تمامی دوران‌هایی که نظام دانشگاهی و آکادمیک بوده است اشاره کرد و گفت: اولین مسئله‌ای که در خصوص بی‌طرفی ارزشی می‌توان به آن اشاره کرد این است که آیا اصولاً بی‌طرفی ارزشی امکان‌پذیر است و چه تضمینی برای امکان وجود آن مهیا است.وی ادامه داد: دومین مسئله در بی‌طرفی ارزشی این است که اگر بی‌طرفی ارزشی به‌صورت ۱۰۰% امکان‌پذیر نیست تا کجا این بی‌طرفی ارزشی می‌تواند مجاز باشد و به کنش علم و نهاد علم لطمه‌ای وارد نکند و سومین مسئله در مبحث بی‌طرفی ارزشی اینکه آیا فرد دانشگاهی را به‌واسطه بی‌طرفی ارزشی به فردی بی‌خاصیت تبدیل نمی‌کند؟
وی در خصوص اینکه بی‌طرفی ارزشی چگونه محقق می‌شود: گفت دانشگاهیان به‌عنوان بخشی از جامعه و بخشی از نهاد جامعه دارای عواطف احساسات و ارزش‌ها هستند و باوجوداین همه احساسات و عواطف و ارزش‌ها، چطور می‌توانند نسبت به برخی از ارزش‌ها بی‌طرف باشند. پیروی از روش علم به ما کمک می‌کند تا این بی‌طرفی ارزشی را رعایت کنیم و این یعنی تابعیت از معیارهای علمی به این معنی که علم رو به این نحو بشناسیم که علم نوعی معرفت هست. گفتارهای علمی باید مبتنی بر شواهد علمی باشند وان چیزی که علم را از غیر علم متمایز می‌کند همین موضوع هست و این موضوع، سخن علمی را از انواع سخن‌ها متمایز می‌کند.
این استاد دانشگاه خوارزمی ضمن بیان این مطلب که : بی‌طرفی ارزشی این معنا را دارد که یک دانشمند و پژوهشگر این آمادگی را داشته باشد تا اگر فرض‌ها و شواهد علمی باهم تطابق نداشت بتواند تا از آن‌ها دست بردارد یا به تحقیق بیشتری بپردازد.
دکتر سراج زاده تأکید کرد: در فضای اکادمیک آنچه این بی‌طرفی را تسهیل و تضمین می‌کند، آزادی‌های اکادمیک است
وی ضمن تشریح نظریه وبر در علوم انسانی و اجتماعی گفت: ما تا حدی مجاز هستیم تا موضوعات پژوهشی خود را بر مبنای احساسات و عواطف انتخاب کنیم و نظریات و ادعاهای خود را بر مبنای همان ارزش‌ها انتخاب نماییم. اما درستی این بحث‌ها به شواهد عینی برمی‌گردد و بی‌طرفی ارزشی اهمیت می‌یابد.
دکتر سراج زاده گفت: موضوع مهمی که در اینجا مطرح است این است که آیا بی‌طرفی ارزشی با رسالت علم و دانش مغایرت ندارد؟ انتظاری که از پژوهش‌ها و پژوهشگران اجتماعی می‌رود این است که باید مسئولیت اجتماعی را برای خود تعریف کنند و درواقع پژوهشگر اجتماعی برای بهبود شرایط جامعه مسئولیت دارد.
وی در ادامه به بیان نظریه‌های جامعه‌شناسی در این خصوص پرداخت و ادامه داد: باید بین مقام شناخت و مقام سیاست‌گذاری تفکیک قائل شویم.
دکتر سراج زاده رعایت دقیق معیارهای علم را از مهم‌ترین وظایف پژوهشگر اجتماعی عنوان کرد و تأکید کرد: آن چیزی که می‌توان به بحث گذاشت این است که اگر پژوهشگر معتقد است راه‌حل‌هایی که بر اساس ارزش‌های خود شخص به نتیجه می‌رسد، می‌توان آن راه‌حل‌ها را مورد آزمون قرار داد.
دکتر سراج زاده در پایان صحبت‌هایش ضمن بیان قاعده طلایی اخلاق مبنی بر اینکه آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران هم بپسند و ......... به تشریح این قاعده در موضوع بی‌طرفی ارزشی پرداخت و گفت: این قاعده مبنای حقوق همه انسان‌ها قرارگرفته است و انسان‌ها بر این اساس باهم برابرند.
در ادامه این نشست اعضای حاضر به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص بی‌طرفی ارزشی پرداختند.
شایان‌ذکر است سلسله نشست های فرهنگ دانشگاهی، چهارشنبه‌های هر هفته به‌صورت مجازی و با حضور اساتید و کارشناسان فرهنگی دانشگاه‌های سراسر کشور برگزار می‌شود.
