به مناسبت فرا رسیدن شب یلدا مراسمی نمادین به همت ریاست محترم کتابخانه مرکزی و مرکز نشر و همکاران کتابخانه مرکزی برگزار شد.

شب یلدا یا شب چله یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانی است که از تاریخ و پیشینه‌ی قدیم ایران به یادگار مانده  است. این شب از تمام شب‌های سال بلندتر است و اجداد ما هر سال آن را جشن می‌گرفته‌اند. شب چله در حقیقت همان شب یلدا است. چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند. تاریخچه‌ی شب یلدا به گذشته‌های بسیار دور بر‌می‌گردد. اما قدمت دقیقش مشخص نیست. برخی باستان‌شناسان، تاریخ شب یلدا را هفت هزار ساله می‌دانند. آن‌ها به ظروف سفالی دوره پیش از تاریخ، استناد می‌کنند. این ظروف دارای نقوش حیوانیِ ماه‌های ایرانی، مانند قوچ و عقرب هستند. البته این نقوشِ در کتیبه‌ها و یافته‌های باستان‌شناسی کمیاب‌اند. اما باستان‌شناسان معتقدند، می‌شود آیین مربوط به شب یلدا را تا هفت هزار سال قبل، ردیابی کرد. با همه‌ی این‌ها آنچه به‌عنوان شب یلدا رسمیت یافته، به حدود ۵۰۰ سال، قبل از میلاد برمی‌گردد. یلدا در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان، وارد شده است. تقویمی که برگرفته از گاه‌شماری بابلی‌ها و مصری‌ها ست.

ایرانیان از قدیم‌الایام آداب و رسوم خاصی در شب یلدا برگزار می‌کردند. گرفتن فال حافظ، مراسم مثل‌گویی و قصه خوانی، شاهنامه خوانی، نشستن دور کرسی و... از جمله مراسمی است که در این شب برگزار می‌شود.

از جذاب‌ترین آیین‌های شب یلدا یا شب چله، سفره و خوردنی‌های آن است. سفره شب یلدا شامل میوه‌های مخصوص، آجیل مخصوص و دیگر تنقلات است. در شب چله در دوران قدیم، سفره‌ای به نام میَزد پهن می‌کردند. آن‌‌ها میوه‌های تر و خشک، آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک بر سفره می‌گذاشتند. لرک از اجزای اصلی این سفره بود و در واقع ولیمه این جشن به حساب می‌آمد. از اجزای دیگر این سفره آتشدان، عطردان، بخوردان و بَرسَم را می‌توان نام برد. بَرسَم وسیله‌ای برای دعا‌خوانی ست که از جنس شاخه گیاهی خاص و یا فلزِ برنج و نقره ساخته می‌شود. میوه‌ها جزئی اصلی از سفره یلدا هستند. در این سفره نقش اصلی را میوه‌های سرخ رنگ بر عهده دارند. رنگ سرخ این میوه‌ها نماد خورشید است. انار میوه اصلی سفره شب یلدا ست. این میوه از دوران بسیار قدیم میوه‌ای مقدس شناخته شده است. انار حتی در ادیان بزرگ دنیا جایگاه ویژه‌ای دارد. در اساطیر و افسانه‌ها هم ذکر آن رفته است. در دین زرتشتی انار از درختان مینوی است و از عناصر مقدس و خجسته به شمار می‌رود. زرتشتی‌ها از شاخه‌ها و میوه آن در مراسم دینی خود استفاده می‌کنند. هندوانه هم مثل انار میوه مخصوص سفره یلدا ست. هندوانه علاوه بر سرخیش نمادی از خورشید است و یادآور گرمای تابستان و حرارت است. باور بر این بوده که اگر مقداری هندوانه در شب چلّه بخورند؛ در سراسر چلّه بزرگ و کوچک، از سرما و بیماری در امان خواهند بود. همچنین هندوانه هم مثل انار از میوه‌های پردانه است و نماد برکت و فراوانی. از دیگر میوه‌های سفره یلدا می‌توان انواع میوه‌های پاییزی را نام برد. در گذشته به همراه انار و هندوانه، میوه‌های فصلی را هم در سفره می‌گذاشتند.  میوه‌هایی مثل پرتقال و انواع مرکبات، سیب، خرمالو، گلابی و حتی لبو و کدو تنبل می‌توانند جایی در سفره یلدا داشته باشند. در این شب مهم‌تر از شام، تنقلات و آجیل مخصوص شب یلدا ست. مغزهایی مثل پسته، گردو، بادام و فندق اجزای اصلی آجیل مخصوص شب یلدا هستند. در کنار این‌ها انجیر و توت خشک شده هم حاضراند. از قدیم نخودچی و کشمش در بین آجیل شب یلدا وجود داشته است . غیر از این‌ها گندم و نخود برشته، شاهدانه، تخمه هندوانه و کدو، برگه هلو و زردآلو هم جز آجیل‌های شب یلدا بوده است.  همه این‌ها جنبه نمادین دارند و نشانه، برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند.

صبح روز چهارشنبه 1401/09/30 به مناسبت فرارسیدن شب یلدا به همت ریاست محترم کتابخانه مرکزی و مرکز نشر سرکار خانم دکتر علیزاده و همکاران کتابخانه مرکزی مراسمی نمادین شب چله  برگزار شد. در این مراسم ریاست محترم کتابخانه ضمن تشکر از زحمات و تلاش‌های همکاران در پیشبرد اهداف کتابخانه مرکزی یاد و خاطره معاون فقید کتابخانه جناب آقای کازهی را گرامی داشتند. در ادامه ضمن تفال زدن به دیوان حافظ و آرزوی روزهایی سرشار از شادی و موفقیت برای همکاران چند عکس یادگاری نیز گرفته شد.