بازدید دانشجویان علوم و مهندسی محیط زیست از تالاب کجی نمکزار نهبندان

 بازدید علمی، میدانی دانشجویان مقطع کارشناسی علوم و مهندسی محیط زیست از تالاب کجی نمکزار نهبندان واقع در جنوب‌شرق استان خراسان جنوبی و در نزدیکی شهر نهبندان روز دوشنبه ۲۵ فروردین۱۴۰۴ به سرپرستی خانم مهندس راضیه عزیزی انجام گرفت. این تالاب یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های کویری ایران به شمار می‌رود که به‌دلیل ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، اقلیمی و زیستی خود مورد توجه پژوهشگران، علاقه‌مندان به محیط زیست و گردشگران است.

تالاب کجی، که به‌دلیل میزان بالای شوری آب به «نمکزار» معروف شده است، عمدتاً فصلی بوده و در فصول بارندگی آبگیری می‌شود. یکی از نکات جالب‌ توجه در این تالاب، پوشش گیاهی مقاوم به شوری از جمله گیاهان شورپسند مانند گز و نی شورزی و همچنین تنوع گونه‌های پرندگان مهاجر در زمان‌هایی از سال است.

در طول بازدید، به بررسی ویژگی‌های اکولوژیکی، شرایط زمین‌شناسی، منابع آب تغذیه‌کننده، وضعیت پوشش گیاهی و آثار انسانی بر محیط تالاب پرداخته شد. همچنین تاثیر خشکسالی‌های اخیر بر کاهش سطح آب و تغییرات زیست‌محیطی در منطقه مورد بررسی قرار گرفت.

این بازدید فرصتی ارزشمند برای شناخت بهتر یکی از زیست‌بوم‌های منحصر‌به‌فرد کشور و اهمیت حفاظت از آن بود.
به گفته کارشناس محیط زیست که در این بازدید همراه دانشجویان بودند تالاب کجی نمکزار عمدتاً فصلی بوده و در فصول بارندگی آبگیری می‌شود. اما متأسفانه در زمان بازدید، به دلیل خشکسالی‌های پیاپی و کاهش چشمگیر منابع آبی در منطقه، تالاب کاملاً خشک شده و سطح آن پوشیده از لایه‌ای ضخیم از نمک و خاک ترک‌خورده بود. این خشکی نه‌تنها بر چشم‌انداز طبیعی منطقه تأثیر گذاشته، بلکه تهدیدی جدی برای حیات گیاهی و جانوری آن محسوب می‌شود.

پوشش گیاهی منطقه محدود به گونه‌هایی مقاوم به شوری و خشکی است. از جمله گونه‌های مشاهده‌شده می‌توان به گز (Tamarix spp.)، شور (Salsola spp.)، نی شورزی (Phragmites australis) و قره‌داغ (Haloxylon spp.) اشاره کرد.

از نظر جانوری، اگرچه در گذشته گونه‌های مختلفی از پرندگان مهاجر همچون فلامینگو، چنگر، انواع اردک‌ها و همچنین پرنده کمیاب و ارزشمند هوبره در این منطقه مشاهده می‌شدند . پستاندارانی مانند روباه شنی و جوندگان صحرایی نیز در این منطقه وجود داشتند که در زمان بازدید به دلیل خشکی کامل تالاب، حضور پرندگان آبزی محسوس نبود، اما ردپای برخی گونه‌ها مانند هوبره در مناطق خشک پیرامون تالاب دیده  شد. همچنین، شترهای بومی که به خوبی با شرایط بیابانی سازگار هستند، در حاشیه نمکزار در حال چرا مشاهده شدند که نشان‌دهنده نقش این منطقه در چرای سنتی و معیشت جوامع محلی است.

این بازدید زنگ هشداری جدی برای وضعیت شکننده تالاب‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور بود و بر ضرورت مدیریت منابع آب و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی تأکید داشت.