دکترجمشید درویش

زنده یاد دکتر جمشید درویش در سال 1330 در شهرستان بیرجند چشم به جهان گشود. ایشان از 4 تا 7 سالگی در مکتب به علم اندوزی می پرداختند و در سن 7 سالگی وارد دبستان شوکتی شدند و به کسب تحصیل پرداختند. پدرشان ابتدا خواربار فروشی داشتند و بعد از آن به کتاب فروشی تغییر شغل دادند و از این نظر دکتر درویش از کودکی و از نزدیک با کتاب و کتاب خوانی آشنا و بسیار علاقمند شدند. پس از اخذ دیپلم در سال 1349  در رشته زیست شناسی در دانشگاه تبریز به ادامه تحصیل پرداخته و از آنجا موفق به کسب بورسیه ادامه تحصیل شدند و در سال 1353 جهت کسب مدرک فوق لیسانس و دکترا به فرانسه مهاجرت کردند. در سال 1357 پس از دفاع از رساله دکترا در زمینه بیوسیستماتیک و تکامل جوندگانی مثل موش و موش کشتزار از آکادمی علوم مون پلیه  به ایران بازگشتند. دکتر درویش پس از بازگشت به ایران با توجه به تعهدشان به دانشگاه تبریز، در آنجا مشغول به کار شدند.  

پس از انقلاب فرهنگی تا ۱۳۶۳ مدیریت گروه زیست شناسی دانشگاه تبریز را بر عهده داشت و نماینده گروه زیست شناسی در کمیته زیست شناسی ستاد انقلاب فرهنگی در جهت بررسی کتب و تدوین برنامه های جدید زیست شناسی بودند.

پس از مدتی در سال 1363 به پیشنهاد وزارت خانه به عنوان رئیس مجتمع عالی بیرجند به بیرجند منتقل شدند. طی 6 سال فعالیت در این دانشگاه خدمات ارزنده ای را از خود به یادگار گذاشتند. ایشان در سال ۱۳۶۶ از ریاست دانشگاه بیرجند استعفا دادند و به دانشگاه مشهد منتقل شدند و در طول سالهای فعالیت در آن دانشگاه ها در سمتهایی چون مدیر گروه زیست شناسی، معاون پژوهشی دانشکده علوم، معاون آموزشی و دانشجویی دانشکده علوم، مدیر پژوهشی دانشگاه و مدیر گروه پژوهشی جونده شناسی دانشگاه فردوسی مشهد خدمت کرد. دکتر درویش در سال ۱۳۶۵ ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو فرزند می باشد.

از مرحوم دکتر جمشید درویش بیش از صد مقاله در نشریات معتبر بین المللی و داخلی به چاپ رسیده و بیش از ۴۰ مقاله در کنفرانس های بین المللی و داخلی ارائه شده است. ایشان مؤلف چهار عنوان کتاب و مترجم پنج عنوان کتاب دیگر بود. همچنین از ایشان سه اختراع به ثبت رسیده است. دکتر درویش بیش از ۶۰ طرح پژوهشی نیز اجرا کرده است.

شادروان دکتر درویش در سال ۱۳۸۷ به عنوان استاد نمونه کشور انتخاب شد. ایشان مؤسس مرکز پژوهشی جانورشناسی دانشگاه فردوسی مشهد بود و از سال ۱۳۹۲ ریاست آن را به عهده داشت. دکتر جمشید درویش سال‌ها نقش پررنگی در برنامه‌ریزی‌های کلان زیست‌شناسی در سطح کشور ازجمله تأسیس رشته‌های تخصصی جانورشناسی داشت.

تاسیس مرکز لرزه نگاری و تاسیس گروه زمین شناسی و دانشکده پزشکی دانشگاه بیرجند و نیز راه اندازی شعبه ای از مرکز تحقیقات کویری و بیابانی دانشگاه تهران در دانشگاه بیرجند از اقدامات ایشان است. ایشان همچنین برگزار کننده سمینار بررسی عوامل و موانع پیشرفت های فرهنگی و آموزشی جنوب خراسان و هجدهمین کنفرانس ریاضی کشور در دانشگاه بیرجند بود.

برخی از مهم ترین فعالیت های دکتر درویش

• طراحی سامانه نیمه اتوماتیک تشخیص مشخصات کروموزوم ها در گونه های مختلف جانوری و گیاهی و مرتب سازی آنها   (با همکاری دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد).
• ساخت شمع دود زا برای مبارزه با موشهای مضر (با همکاری گروه شیمی دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد)
• ساخت دستگاه مطالعه کلنی موش ها در بررسی های میدانی ( با همکاری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد)
• اختراع دستگاه پرتاب یاخته و گسترش کروموزم
• دبیر نخستین همایش مطالعات کاربردی بیوسیستماتیک جوندگان ایران در دانشگاه فردوسی مشهد ( آبانماه 1380)
• دبیر نخستین همایش فرگشت زیستی دانشگاه فردوسی مشهد. با همکاری انجمن زیست شناسی ایران ( بهمن ماه 1383)
• دبیر نخستین همایش موزه های علمی و تاریخ طبیعی ایران  با همکاری دانشگاه اهواز ، انجمن زیست شناسی ایران ، دانشگاه فردوسی مشهد (بهمن ماه 1384)
• دبیر نخستین همایش تاریخ، فلسفه و منطق زیست شناسی ایران با همکاری انجمن زیست شناسی ایران ( بهمن ماه 1388 )
• دبیر نخستین همایش جانور شناسی یگانشی ایران اردیبهشت 1391
• ایجاد آزمایشگاه بیوسیستماتیک جانوری در گروه زیست شناسی دانشگاه تبریز
• ایجاد دوره های کار شناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری در دانشگاه فردوسی مشهد و همکاری در تشکیل دوره دکتری بیوسیستماتیک جانوری دانشگاه تهران،
• پیشنهاد و پیگری ساخت موزه تاریخ طبیعی و ...

دکتر جمشید درویش، عضو وابسته فرهنگستان علوم و استاد پیشکسوت گروه زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد، روز چهارشنبه ۲۴ آبان ماه دار فانی را وداع گفت.

توصیه های دکتر درویش به دانشجویان

تلاش کنید و با سعه صدر و پیگیری زیاد فکر و ایده ای را که دارید به مرحله عمل برسانید و از راه سختی که در پیش دارید خسته نشوید؛ زیرا آنچه را که ما در حال ساخت آن هستیم ، بسیار نو وبدیع است و جامعه با آن آشنا نیست و نیاز به تلاش زیاد است تا بتوانیم آنها را نهادینه کنیم و باید باور داشته باشیم که جامعه ما به محورهای مربوط به تنوع زیستی نیازمند است .
توجه داشته باشید که پژوهش است  که جامعه را می سازد و نه آموزش . اما متاسفانه دیده می شود که بخش اعظم فکر دانشگاه معطوف به آموزش است و هرگز حاضر نیست به بدنه پژوهشی دانشگاه توجه کند و می طلبد که نسل جوان سیستم آموزشی را به سیستم پژوهشی تغییر دهد تا اینکه عضو هیات علمی به عنوان محقق شناخته شود نه مدرس و ابتکار و خلاقیت و تفکر آنها بر سر کلاس حاضر شدن و تدریسشان مقدم باشد. راه زیادی را پیش رو داریم تا از یک دانشگاه مدرسه ای شکل به یک دانشگاه تحقیقاتیِ محقق پرور گذر کنیم .

خانواده زنده یاد پروفسور جمشید درویش در اقدامی خداپسندانه و خیرخواهانه بخشی از کتابخانه شخصی آن مرحوم را به دانشگاه بیرجند اهدا کردند. کتابهای اهدایی دکتر درویش شامل ۵۷۷ عنوان کتاب و نشریه علمی به زبان های فارسی، لاتین و روسی، ۱۰۶ عنوان پایان نامه در رشته زیست شناسی و ۱۵ طرح پژوهشی در فهرست کتابخانه مرکزی و مرکز اطلاع رسانی دکتر محمدحسن گنجی دانشگاه بیرجند قرار گرفته و آماده استفاده دانشجویان و دانش پژوهان است.