آیت الله شیخ حسن تهامی

«آیت الله سید حسن تهامی» فرزند سید علی اکبر یکی از مراجع بزرگ عالم تشیع و از مفاخر برجسته حوزه علمیه نجف بود.وی در سال ۱۳۱۴ قمری برابر با سال ۱۲۷۶ شمسی در خانواده ای اهل تقوا و فضیلت در روستای  «سندادان» بیرجند متولد شد.

نام پدرش، سید علی اکبر و نام مادرش بی بی بزرگ بود. سید علی اکبر در میان مردم به امانت، پرهیزکاری و دیانت معروف بود واز طریق فروش قالی امرار معاش می‌کرد.

سید حسن به دلیل هوش و استعداد خارق العاده ای که داشت در شش سالگی قرائت قرآن را صحیح وفصیح فراگرفت و پس از مدتی به مکتب خانه رفت و در این دوران پدر خود را از دست داد.

با فوت پدر، او و یک برادر و خواهرش در کنار تحصیل به مادر در امر قالیبافی کمک می‌کردند تا اینکه پس از پایان یافتن دوره مکتب، بی بی بزرگ در سال ۱۳۲۷ قمری با دو فرزند پسر خود به شهر بیرجند رفت تا وسیله ادامه تحصیل آن‌ها را فراهم سازد. او به نزد دو روحانی بزرگ شهر یعنی حاج شیخ محمد باقر و حاج شیخ محمد هادی مراجعه نمود و از آنها خواست که تکلیف را در امر تحصیل فرزندانش مشخص کنند. هر دو مجتهد  پیشنهاد کردند که یکی از پسران (سید محمد) در مدرسه جدید (شوکتیه) و دیگری در مدرسه قدیم (حوزه علمیه) تحصیل کنند؛ و بدین صورت سید حسن تهامی جهت تحصیلات علوم دینی وارد حوزه علمیه بیرجند شد و از محضر اساتید برجسته ای چون آخوند ملا محمد حسن هردنگی بهره مند گردید.

در آن زمان مرکزیت اصفهان، از جهت حضور روحانیون و محققین، وی را بر آن داشت که رهسپار این شهر شود. در اصفهان فرصت مناسبی یافت تا از محضر علمای مشهوری چون علامه نجف آبادی کسب فیض کند. در این هنگام ایشان از فقه، اصول، رجال، درایه، تفسیر، حدیث، منطق، فلفسه و حکمت حظ فراوان داشت. تکمیل تحصیلات دینی در نجف اشرف انجام شد و بهره گیری از محضر اساتید برجسته آن حوزه نقطه عطفی در حیات علمی ایشان بود.

سرانجام ایشان به عالیترین مراتب اجتهاد نائل آمد و تصدیق اجتهاد را از حضرات نائینی و اصفهانی دریافت نمود و آنگاه به تقاضای مردم جهت ترویج دین مبین و خدمت به خلق وارد موطن خود شد .

مقام معظم رهبری هفتم آذرماه سال ۶۸ در مورد آیت الله تهامی فرمود:« مرحوم آقا سیّد حسن تهامی‏ (رضوان اللّه علیه) که از مجتهدان و علمای برجسته‏ ی کشور ما محسوب می شد، سالهای متمادی در بیرجند منزوی شده بود و قدرش ناشناخته ماند تا وفات کرد».

تأسیس مدرسه علمیه معصویه و کتابخانه ای با حدود 700 جلد کتاب و وقف آن بر محصلین و پایه گذاری سه مسجد خیرآباد نو ، مسجد رضوی و مسجد خضر علی در بیرجند از جمله خدمات ارزشمند و ماندگار آیت الله سید حسن تهامی است.

تالیفات و آثار وی را در عقاید ، اخلاق ، تفسیر ، فلسفه ، فقه ، اصول و رجال تصنیفات گرانبهایی از آن مرحوم موجود است . دوره تقریرات فقه و اصول استاد نایئنی ، کتابی در رد نصرانیت و اشعاری از این فقیه سعید برجای مانده است .

آیت الله سید حسن تهامی در سن 68 سالگی در شب چهاردهم صفر (۱۳۸۵ه.ق / ۱۳۴۴ه.ش) به سرای باقی شتافت و بنا بر وصیتش وی را در مسجد صاحب الزمانی بیرجند به خاک سپردند.