سخنرانی آنلاین آقای دکتر خلیل‌نژاد تحت عنوان نگاهی متفاوت به معماری منظر در دوره پساکرونا
به مناسبت دهه سرآمدی آموزش؛ سخنرانی آنلاین آقای دکتر خلیل‌نژاد تحت عنوان نگاهی متفاوت به معماری منظر در دوره پساکرونا ارائه گردید. در پی شیوع ویروس کرونا، سبک رابطه شهروندان و پارکها و فضاهای سبز شهری تغییر زیادی کرد. ارتباط مردم با فضاهای باز شهری کاهش یافت. قرنطینه های خانگی بسیاری از افراد را دچار کم تحرکی، خستگی های روحی و مشکلات جسمی نمود. لذا این سخنرانی در پی پاسخ به این سوال بود که آیا در صورت ادامه این شرایط، معماران منظر باید چه تغییری در کار و شیوه نگاهش به منظر سبز شهری اعمال نمایند؟
در مقیاس جهانی دو رویکرد کلی به رابطه شهروندان و منظر سبز شهری در ایام کرونا مشهود بود. از طرفی در برخی کشورها مانند سوئد بر اهمیت رابطه مردم و فضای سبز شهری در زمان بحران‌هایی مانند کرونا تاکید می‌شد. اما از طرفی هم در برخی کشورها مانند آمریکا، آلمان و انگلیس یا پارکها به روی مردم بسته بود و یا تحت شرایط خاصی مردم باید از این فضاهای شهری استفاده می‌کردند.
اما از آنجا که مهم‌ترین هدف اجتماعی و انسانی معماری منظر ارتقای سلامتی و بهبود شاخص‌های عملکرد فیزیکی و روانی شهروندان است و مطالعات متعددی ثبات نموده که هم حضور فیزیکی در طبیعت و فضای سبز شهری و هم رویت منظر سبز بصری در ارتقای سلامتی می‌تواند نقش بنیادی و مهمی را ایفا نماید، باید پرسید چقدر رویکرد معماران، شهرسازان، شهرداران و مسوولین مدیریت شهری متناسب با شرایط جدید جهان در دوران پساکرونا است.
آقای دکتر خلیل‌نژاد، چهار بخش پارادایم فکری حاکم بر معماری منظر ایران را اینچنین برمی‌شمرد:
- تمرکز گرایی در مکان‌گزینی
- تمرکزگرایی در مدیریت
- زمین‌گرایی در منظر
- زینتی‌گرایی در منظر
سپس در مقابل هر رویکرد حاکم و مسلط فعلی؛ به زمینه‌های کاری و فکری جدید این رشته در پساکرونا می‌پردازد. به نحوی که می‌توان با تمرکززدایی از پارک‌سازی بزرگ‌مقیاس و کلان‌گرایی در فضای سبز که رویکرد فعلی است به تمرکززدایی از پارکها و تعادل‌بخشی به مقیاس منظر در مقیاس خانواده رسید. با تمرکززدایی از مدیریت دولتی فضای سبز به مدیریت شهروندی فضای سبز شهری رسید و از زمین‌گرایی در منظر که تمام همت خود جهت ارتقای سرانه فضای سبز شهری را صرفا در روی سطح زمین به نمایش می‌گذارد به سطوح جدیدی مثل دیوار سبز و بام سبز پرداخت تا بدین‌وسیله میزان نیاز مردم برای مراجعه به پارک‌های عمومی کاهش یافته و ایام بحران را بتوانند در فضاهای سبز خصوصی در مقیاس خانواده سپری نمایند. موضوع آخر که بحث شد چگونگی تغییر پارادایم از گیاهان صرفا زینتی و توجه به رویکردهای نوین کشاورزی شهری و توجه به جایگاه درختان میوه در منظر سبز شهری بود که می‌تواند علاوه بر سرگرم نمودن شهروندان در ایام بحران به امور کشاورزی و باغبانی؛ حتی بخشی از نیاز تغذیه‌ای و خوراکی شهروندان را در شرایط بحران تامین نماید.
در پایان این سخنرانی تاکید شد که به جای ارائه آمار سرانه فضای سبز شهری که در ایام کرونا عدم کارکرد آن ملموس گشت باید از زیست‌پذیری شهرها و شاخص‌های شهر زیست‌پذیر صحبت کرد. اینکه در شرایط بحران شهرهای ما چقدر قدرت تاب‌آوری دارد و چطور می‌توان با تمرکززدایی از منظر به فاصله‌گذاری در فضای سبز شهری به عنوان یک امر مکانی و برنامه‌ریزی رسید.
